ئىموجى ھەققىدە پاراڭ

بۈگۈن ئىموجى Emoji ھەققىدە پاراڭ قىلايلى ھە...

ئۇيغۇرچىدا ئىماچى(ئىما-ئىشارەتچى)، چىراي ئىپادىسى، شەكىل، تۇيغۇ، ئىموجى... دىگەندەك سۆزلۈكلەر ئىشلىتىلىپ كەلدى، ئەمدى بۇ توغرىسىدا بىر ئاز بىلگە ئالايلى.

Emoji نىمە زادى ؟

تۇنجى emoji 1998-يىلى ياكى 1999-يىلى Kurida Ryoushong تەرىپىدىن ئىجاد قىلىنغان ، ئەينى ۋاقىتتا ئۇ NTT DoCoMo نىڭ  كۆچمە ئىنتېرنېت سۇپىسى گۇرۇپپىسىنىڭ بىر قىسمى ئىدى. تۇنجى يۈرۈش  172 12 × 12 پېكسىللىق سىنبەلگىلەرنى ئۆز ئىچىگە ئالىدۇ ، ئۇ ئەسلىدە ئېلېكترونلۇق خەۋەرلىشىشنى ئۇچۇر ئىقتىدارىنىڭ بىر قىسمى سۈپىتىدە ۋە ئۇنى باشقا كەسىپلەردىن پەرقلەندۈرىدىغان ئىقتىدار سۈپىتىدە لايىھىلەنگەن. قانداقلا بولمىسۇن ، 1997-يىلى ، نىكولاس لۇفرانى كۆچمە تېخنىكىدا ASCII emojis نىڭ ئىشلىتىلىشىنىڭ كۈنسېرى ئېشىۋاتقانلىقىنى ھېس قىلدى. ئۇ ساپ تىنىش بەلگىلىرىنى ئىشلىتىپ ، ھازىرقى ASCII غا ماس كېلىدىغان بىر يۈرۈش رەڭلىك سىنبەلگىلەرنى لايىھەلەپ چىقىش ئۈچۈن كارتون تەبەسسۇم سىناق قىلىشقا باشلىدى. ئۇنىڭ رەقەملىك ساھەدە ئىشلىتىلىشىنى ئىلگىرى سۈردى. لوفرانى شۇنىڭ بىلەن تۇنجى يۈرۈش گرافىكلىق ھېسسىياتنى بارلىققا كەلتۈردى ۋە توردا ھېسسىيات لۇغىتى تۈزدى ، بۇ بەلگىلەرنى كلاسسىك ، ھېسسىيات ، بايراق ، تەبرىكلەش ، كۆڭۈل ئېچىش ، تەنتەربىيە ، ھاۋارايى قاتارلىقلار قاتارلىق ئوخشىمىغان تۈرلەرگە ئايرىدى. ، ھايۋانلار ، يېمەك-ئىچمەك ، ئېتنىك ، كەسىپ ، سەييارىلەر ، يۇلتۇز تۈركۈمى ، بوۋاقلار قاتارلىقلار. بۇ لايىھەلەر ئەسلىدە 1997-يىلى ئامېرىكا نەشر ھوقۇقى ئىشخانىسىدا تىزىمغا ئېلىنغان ، ئاندىن 1998-يىلى .gif فورماتىدىكى ھۆججەتلەردە بىر يۈرۈش سىنبەلگىلەر توردا ئېلان قىلىنغان تېخنىكا ساھەسىدە ئىشلىتىلگەن تۇنجى يۈرۈش گرافىك. 2000-يىلى ، لوفرانى ئىجاد قىلغان ھېسسىيات كاتالوگى چۈشۈرۈشكە باشلىدى. ئابونتلار لۇفرانى تەرىپىدىن smileydictionary.com ئارقىلىق توردىن يانفون ئۈچۈن ئىجاد قىلغان ھېسسىيات كاتالوگىنى توردىن چۈشۈرەلەيدىغان بولدى. بۇ مۇندەرىجەدە 1000 دىن ئارتۇق تەبەسسۇم گرافىكلىق رەسىم ۋە ئۇلارنىڭ ASCII نۇسخىسى بار. بۇ مۇندەرىجە 2002-يىلى Marabout تەرىپىدىن Dico Smileys نامىدا كىتاب شەكلىدە نەشر قىلىنغان. 2001-يىلى ، Smiley شىركىتى نوكىيا ، موتورولا ، سامسۇڭ ، SFR (Vodafone) ۋە SkyTelemedia قاتارلىق ھەر خىل تېلېگراف شىركەتلىرىنىڭ يانفونلىرىغا چۈشۈرۈشكە باشلىدى. بۇنىڭ ئىچىدە «😂» ( ئىنگلىزچە: خۇشاللىق ياشلىرى بىلەن يۈز ، يۇنىكود كود نومۇرى: U + 1F602 [8] [9]) ئوكسفورد لۇغىتى تەرىپىدىن 2015-يىللىق سۆزلۈك قىلىپ تاللانغان. 

مۇنداقلا چۈشەنسەك Emoji مۇ ئوخشاشلا 'ھەرپ-تېزما'دىن ئىبارەت، لىكىن بۇ 'ھەرپ-تېزما' بىزگە كۆرۈنىدىغان چاغدا رەسىم ھالىتىدە ھاسىللىنىپ كۆرۈنىدۇ. يەنى 'ھەرپ-تېزما' ئارقىلىق رەسىم سېزىش دەپ چۈشەنسەك بولىدىكەن دەپ ئويلىدىم.

ئەڭ دەسلەپكى Emoji لار بىر قىسىم ئالاھىدە ھەرپ-رەقەملەر بىلەن رەسىم ھاسىللانغان، لىكىن ھاسىللىغىلى بولىدىغان رەسىملەرنىڭ دائىرىسى ناھايتى تار بولۇپ 2010-يىلى Unicode مەخسۇس Emoji ئۈچۈن بىر يۈرۈش ئۆلچەم ۋە كود نۇقتىسى تەقسىملىگەن. Emoji نىڭ بارا-بارا خەلقئارادا ئالقىشلىنىشىغا ئەگىشىپ 2015-يىلى خەلقئارالىق Emoji ئۆلچىمى رەسمىي ئېلان قىلىنغان. 2017-يىلى 4-ئايغىچە كەلگىچە Unicode تېزىملىكىگە كىرگەن Emoji سانى 2389 قا يەتكەن.

Emoji نىڭ ھاسىللىنىشى

Unicode پەقەت Emoji قا نىسبەتەن كود نۇقتا ۋە مەنا ئۆلچىمىنىلا بېكىتىپ بەرگەن بولۇپ، Emoji نى كونكىرت ئىشقا ئاشۇرمىغان. مەسىلەن Unicode دىكى كود نۇقتىسى U+1F600 بىر تال كۈلگەن چىراي ئىپادىسىنى ئىپادىلەيدۇ، لىكىن بۇ ئىپادىنىڭ كونكىرت قانداقلىقىنى ھەر قايسى مەشخۇلات سىستېمىلىرىنىڭ ئۆزىنىڭ ئىشقا ئاشۇرىشىغا قالدۇرغان. شۇڭا بىز ئوخشاش Emoji  نىڭ  ئوخشىمىغان مەشخۇلات سىستېمىلىرىسدا ئوخشمىغان قىياپەتلىرىنى كۆرىشىمىز مومكىن. مەسىلەن تۆۋەندىكى رەسىمدىكىدەك.

ھازىرغا قەدەر Mac سىستېمىسى، Android سىستېمىسى ۋە Twitter、Github、Facebook قاتارلىق سۇپىلار ئۆز ئالدىغا Emoji ئىپادىلىرىنى ئىشقا ئاشۇرغان.

Emoji نى ئىشلىتىش

گەرچە Emoji مۇ ھەرپ-بەلگە بولغىنى بىلەن لىكىن بۇ ئالاھىدە ھەرپ-بەلگىلەرنى قولدا يېزىش ناھايتىمۇ قولايسىز. شۇڭا بىر قىسىم Emoji ئامبارلىرىدىن پايدىلىنىشمۇ ئاقىلانە تاللاشلاردۇر.

1.كۆچۈرۈپ چاپلاش ئۇسۇلى

getEmoji.com تور بېكىتىگە كىرىپ لازىملىق Emoji نى كۆچۈرۋىلىپ ئۆزىمىزنىڭ ئىھتىياجىمىز بار يەرگە چاپلىساق بولىدۇ.

2.كود نۇقتىسىنى كىرگۈزۈش ئارقىلىق Emoji ھاسىللاش

مەسىلەن Unicode  كود نۇقتىسى U+1F600 نى HTML سۇبيېكت  تى 128512#&  ياكى 1F600x#&  ئارقىلىق كۈلگەن Emoji  چىراي ئىپادىسى ھاسىللاشقا بولىدۇ. تېخىمۇ كۆپ Emoji لارنىڭ  Unicode  كود نۇقتىسىنى بۇ تور بېكەتتىن تىپىشقا بولىدۇ. 

https://emojipedia.org

3.JavaScript تىكى node-emoji ئامبىرى ئارقىلىق ئىشلىتىش

ئاۋۋال node-emoji دىن node-emoji ئامبىرىنى چۈشۈرۈپ بەتكە ئۇلاپ ئىشلەتسەك بولىدۇ.node-emoji ئامبىرىنى ئىشلىتىش  تەپسىلاتى يۇقارقى ئۇلانىمىدا بار،قىززىققۇچىلار تەتقىق قىلىپ باقساق بولىدۇ.

4.CSS ئارقىلىق Emoji ھاسىللاش

بەتكە emoji.css نى ئۇلىۋەتكەندىن كىيىن مۇ مەنزىلگە كىرىپ  Emoji ئىپادىلىرىنىڭ ماس css class ناملىرىنى ئەكلىپ ئىشلەتسەك بولىدۇ.مەسىلەن تۆۋەندىكىدەك.

https://emoji-css.afeld.me

#بىلىمدان   #بىلىمزار

كەلگۈسىدە روھنى كۆچۈرگىلى بولىشى مۇمكىنمۇ؟

كەلگۈسىدە روھنى كۆچۈرگىلى بولىشى مۇمكىنمۇ؟

 تاراتقۇلىرىنىڭ خەۋىرىگە ئاساسلانغاندا، كالىفورنىيە ئۇنىۋېرسىتېتى سان فىرانسىسكو تارماق مەكتىپىنىڭ تەتقىقات كوللېكتىپى بەرپا قىلغان يېڭى تىپتىكى سۈنئىي ئەقلىي ئىقتىدار سىستېمىسى ئادەم مېڭىسىنىڭ سىگنالىغا ئاساسەن تېكىست ھاسىل قىلالايدىكەن، توغرىلىق نىسبىتى ئەڭ يۇقىرى بولغاندا 97% كە يېتىدىكەن. ئامازون ۋە گۇگول قاتارلىق پەن ـ تېخنىكا شىركەتلىرى بەرپا قىلغان مەۋھۇم ياردەمچىلەر خېلى ئىلغار، ئاۋاز پەرقلەندۈرۈش ئىقتىدارى نەچچە يىل ئىلگىرىكىگە قارىغاندا كىشىنى ھەيران قالدۇرىدۇ، يېقىنقى يىللاردىن بۇيان كىشىلەر ئۇلارنىڭ ھەيۋىسىنى ئاستائاستا چۈشىنىشكە باشلىدى.

ئەمما، ئەمەلىيەتتە كىشىنى تېخىمۇ ھەيران قالدۇرىدىغان، ئابىدە خاراكتېرلىك تېخنىكىدا يېڭىلىق يارىتىش پات ئارىدا ئەمەلگە ئېشىشى مۇمكىن، ئۇنىڭ بارلىققا كېلىشى تاۋۇش پەرقلەندۈرۈش تېخنىكىسىنى پۈتۈنلەي چاندۇرۇپ قالىدۇ، بۇ ئىنتايىن كۈچلۈك سۈنئىي ئەقلىي ئىقتىدارلىق سىستېما بولۇپ، كىشىلەرنىڭ چوڭ مېڭە پائالىيىتىگە ئاساسەن بىۋاسىتە مۇكەممەل تېكىست ھاسىل قىلالايدۇ، پۈتكۈل جەرياندا ھېچقانداق بىر سۆزنى ئاڭلاشنىڭ ھاجىتى يوق.

بۇ پۈتۈنلەي فانتازىيەلىك روماندىكى ئۇقۇم ئەمەس.يېقىنقى نەچچە ئون يىلدىن بۇيان، ھايۋانات مودېللىرىدىن تارتىپ ئىنسانلار ئارىسىدىكى خالىسانە قاتناشقۇچىلارغىچە، ئېلىكتىرونلۇق مېڭە ماشىنىسىنى ئۇلاش تېخنىكىسىنىڭ تەرەققىياتىنى ئۇچقاندەك تېز بولدى .ئەمەلىيەتتە بۇ خىل تېخنىكىلار بۇ خىل ئۇقۇمنى خىيالدىن رېئاللىققا ئايلاندۇرۇشنى سىناق قىلىۋاتىدۇ، دېيىشكە بولىدۇ

كالىفورنىيە ئۇنىۋېرسىتېتى سان فىرانسىسكو مەكتىپىنىڭ تەتقىقاتچىلىرى بىر تۈرلۈك يېڭى تەتقىقاتتا چۈشەندۈرۈپ مۇنداق دېدى: ھازىرقى ئەھۋالدىن قارىغاندا، بۇ تېخنىكا ئارقىلىق ئادەم مېڭىسى سىگنالىنى قوبۇل قىلىپ ئايلاندۇرغان تېكىست نەتىجىسى تېخى ئانچە توغرا ئەمەس.

بۇ ئەھۋالنى ياخشىلاش ـ ياخشىلىيالماسلىق ئۈستىدە ئىزدىنىش ئۈچۈن، كالىفورنىيە ئۇنىۋېرسىتېتى سان فىرانسىسكو مەكتىپى ئېدۋارد  تەجرىبىخانىسى نېرۋا تاشقى كېسەللىكلەر بۆلۈمىنىڭ پىروفېسسورى ئېدۋارد رەھبەرلىكىدىكى بىر كوللېكتىپ بىر خىل يېڭىچە ئۇسۇل ئارقىلىق مېڭە پوستى ئېلېكتروكاردىئوگراممىسىنى يېشىپ چىقتى: چوڭ مېڭە ماددىسىنى ئېلېكترودقا كۆچۈرۈش ئارقىلىق، پوستلاق پائالىيىتىدە پەيدا بولغان ئېلېكتىر ئىمپۇلسى خاتىرىسىگە ئېرىشتى.

بۇ تەتقىقاتتا، تۇتقاقلىق كېسىلىگە گىرىپتار بولغان تۆت بىمار بۇ خىل كۆچۈرۈلگەن ماددىنى ئىشلىتىپ، ئۇلارنىڭ بەدەن ئەھۋالى كەلتۈرۈپ چىقارغان تۇتقاقلىق كېسىلىنىڭ قوزغىلىش ئەھۋالىنى كۆزىتىشكە قولايلىق ياراتقان.تەتقىقات كوللېكتىپى يەنە مۇنداق بىر تۈرلۈك قوشۇمچە تەجرىبە ئېلىپ بارغان: قاتناشقۇچىلارغا ئالدىن تەييارلانغان بەزى جۈملىلەرنى يۇقىرى ئاۋازدا، تەكرار دېكلاماتسىيە قىلدۇرۇش بىلەن بىللە، ئېلېكتىرود ئارقىلىق ئۇلارنىڭ بۇ مەزگىلدىكى چوڭ مېڭە پائالىيىتىنى خاتىرىلىگەن.

ئاندىن بۇ سانلىق مەلۇماتلار بىر نېرۋا تورىغا كىرگۈزۈلىدۇ، بۇ تور تەجرىبىنىڭ ئاۋاز چاستوتىسى خاتىرىسىگە ئاساسەن، ئالاھىدە تاۋۇش ئالاھىدىلىكى ( مەسىلەن، سوزۇق تاۋۇش، ئۈزۈك تاۋۇش ياكى لەۋ شەكلى ) گە ماس كېلىدىغان چوڭ مېڭە ھەرىكەت ئەندىزىسىنى تەھلىل قىلىپ چىقىدۇ.

ئۇنىڭدىن كېيىن، يەنە بىر نېرۋا تورى بۇ چوڭ مېڭىنىڭ ئىپادىلىرىگە كود يېشىش ئېلىپ بارىدۇ، قاتناشقۇچىلار 30 دىن 50 كىچە جۈملىنى قايتا ـ قايتا دېكلاماتسىيە قىلغاندا پەيدا بولغان چوڭ مېڭە پائالىيىتى سانلىق مەلۇماتى ـ ھەمدە بۇنىڭغا ئاساسەن كىشىلەرنىڭ ئېيتقان سۆزلىرىنى پەرەز قىلىپ، ئۇلارنىڭ تاق سۆزلەرنى دېكلاماتسىيە قىلغاندا پەيدا بولغان پوستىلاق قەۋىتى سىگنالىغا ئاساسەن ئېلىپ بېرىشنى پەرەز قىلىدۇ. 

ئەڭ ياخشى ئەھۋالدا، بۇ سىستېما بۇنىڭ ئىچىدىكى بىر قاتناشقۇچىنىڭ چوڭ مېڭە سىگنالىنى تېكىستكە ئايلاندۇرغاندا، سۆز خاتالىقى نىسبىتى پەقەت 3% ـ ـ ھېچ بولمىغاندا بۇ قاتتىق چەكلەنگەن تەجرىبە شارائىتىدا، بۇ سۆزنىڭ خاتالىق نىسبىتى بەلكىم ھازىرغا قەدەر سۈنئىي ئەقلىي ئىقتىدارنىڭ ئادەمنىڭ ئويىنى ئوقۇشتىكى ئەڭ ياخشى ئىپادىسىگە يېقىنلىشىپ قالغان بولۇشى مۇمكىن.

تەتقىقات ئىلمىي ماقالىسىدە، تەتقىقات كوللېكتىپى نۇرغۇن قاتناشقۇچىلار دېكلاماتسىيە قىلغان جۈملىلەردىن پايدىلىنىش مىساللىرىنى، شۇنداقلا نېرۋا تورى ھاسىل قىلغان مۆلچەرلەرنى تەپسىلىي مىسال كەلتۈردى. ئۇ پەرەزلەر بەزىدە خاتا بولسىمۇ، لېكىن ئۇلاردا ھەمىشە خاتالىق كۆرۈلمەيدۇ.

ئەمما، ئاشۇ ئىنتايىن روشەن خاتالىقلاردىن قارىغاندا، ئۇلار ئادەمنىڭ ئاۋازنى قۇلاق سېلىپ ئاڭلىغاندا سادىر قىلىدىغان خاتالىقى بىلەن زور دەرىجىدە ئوخشىمايدىغاندەك قىلىدۇ ( بۇ بەلكىم سۈنئىي ئەقلىي ئىقتىدار كىرگۈزگەن سانلىق مەلۇمات توپلىمىنىڭ چەكلىك بولۇشىدىن كېلىپ چىققان بولۇشى مۇمكىن ).

نېرۋا تورىدا خاتالىق كۆرۈلگەن مىساللار مۇنۇلارنى ئۆز ئىچىگە ئالىدۇ: بۇ مۇزېي ھەر كۈنى كەچتە مۇزىكانت تەكلىپ قىلىپ كېلىدۇ، دېگەن جۈملىنى بۇ مۇزېينىڭ ھەر بىر قىممەت باھالىق ئەتىگىنى مۇزىكانت تەكلىپ قىلىپ كېلىدۇ دەپ پەرەز قىلغان؛تورتنىڭ بىر قىسمىنى ئىت يەۋەتتى، دېگەن جۈملە تورتنىڭ بىر قىسمى پېچىنە دەپ پەرەز قىلىندى؛تىننا تېنېر(ئادەم ئىسمى) بىر مودا ناخشىچى دېگەن جۈملە دىدتېنېر بىر مودا ناخشىچى دەپ پەرەز قىلىنغان.

ئەڭ ناچار مىسالدا، نېرۋا تورىنىڭ خاتالىقى پۈتۈنلەي غەلىتە بولۇپ، مەيلى فونېتىكا جەھەتتىن بولسۇن ياكى سېمانتىكىلىق جەھەتتىن بولسۇن، ئەمەلىي جۈملە بىلەن پۈتۈنلەي سىغىشالمايدۇ: ئۇ ئىللىق قوي يۇڭى ئىش كىيىمى كىيىۋالغان دېگەن جۈملە بوستانلىق غايىبانە مەنزىرە  دەپ پەرەز قىلىنغان . 

ئەمما، تەتقىقات كوللېكتىپىنىڭ ئېيتىشىچە، گەرچە بۇ روشەن كۆرۈنۈپ تۇرىدىغان خاتالىقلار سەل غەلىتە بولسىمۇ، لېكىن ئومۇمەن ئېيتقاندا، بۇ سىستېما بەلكىم يەنىلا AI 

ئاساسىدىكى چوڭ مېڭە پائالىيىتى كود يېشىشنىڭ ئەڭ ياخشى ئىپادىسىنى يېڭىلىغان بولۇشى مۇمكىن، نېمىلا دېگەن بىلەن ئۇنىڭ ئىپادىسى ئەڭ ياخشى بولغان چاغدىكى سۆز خاتالىقى نىسبىتى ئاران 5% بولۇپ، كەسپىي بولغان سۈنئىي ھالەتتىكى ئاۋاز كۆچۈرۈش بىلەن تەڭ ئورۇنغا قويغىلى بولىدۇ.

ئەلۋەتتە، كۈندىلىك سۆزلەرگە تاقابىل تۇرىدىغان كەسپىي بولغان سۈنئىي ھالەتتىكى ئاۋاز كۆچۈرۈش خادىملىرىنىڭ چوقۇم نەچچە ئون مىڭ سۆزلۈك مىقدارى بولۇشى كېرەك.بۇنىڭغا سېلىشتۇرغاندا، بۇ سىستېما پەقەت چەكلىك قىسقا جۈملىدىن تەخمىنەن 250 سۆزنىڭ پوستلاق قەۋىتى ئالاھىدىلىكىنى ئۆگىنەلەيدۇ، شۇڭا بۇ ئىككىسىنى سېلىشتۇرۇش ئادىل ئەمەس.

گەرچە يەنە نۇرغۇن توسالغۇلارنى يېڭىشكە توغرا كەلسىمۇ، لېكىن تەتقىقات شايكىسىنىڭ قارىشىچە، بۇ سىستېما كۈنلەرنىڭ بىرىدە سۆزلەش ئىقتىدارىدىن قالغان كىشىلەرنى قايتىدىن ئېغىز ئېچىپ سۆزلىيەلەيدىغان قىلىشى مۇمكىن ئىكەن.ئەگەر بۇنداق ئىش مۇمكىنچىلىككە ئايلانسا، غايەت زور تەسىر پەيدا قىلىشى مۇمكىن ـ بۇ بىر قىسىم كىشىلەرنى ئەتراپتىكى دۇنيا بىلەن پىكىر ئالماشتۇرۇش ئۇسۇلى بىلەن تەمىنلەيدۇ ـ ئۇنىڭ ئۈستىگە ئېلىپ كەلگەن تەسىرى كىشىلەرنىڭ ھازىرقى تەسەۋۋۇرىدىن خېلىلا ئېشىپ كېتىشى مۇمكىن.

تەتقىقات ماقالىسىنىڭ ئاپتورى چۈشەندۈرۈپ مۇنداق دېدى: ئۇزاق مۇددەت خالىسانە قاتناشقۇچىلار ئىچىدە، ئىشلەتكىلى بولىدىغان مەشىق سانلىق مەلۇمات مىقدارى بۇ تەتقىقاتتا ئىشلىتىلگەن يېرىم سائەت ئەتراپىدىكى تىل ئاۋازىدىن بىر نەچچە سان دەرىجىسى يۇقىرى بولىدۇ، بۇ تىل كىرگۈزىدىغان سۆزلۈك مىقدارى ۋە ئىپادىلەش جانلىقلىقىنىڭ زور دەرىجىدە ئاشىدىغانلىقىدىن دېرەك بېرىدۇ.

بۇ تەتقىقاتنىڭ نەتىجىسى يېققىندا "تەبىئەت نېرۋا ئىلمى" ژۇرنىلىدا ئېلان قىلىنغان.لېكىن كەلگۈسىدە ئالىملار بۇ تېخنىكا بەلكىم "روھ" نىڭ كۆچۈرۈلۈشىنى كەلتۈرۈپ چىقىرىپ، ئىنسانلارنى ھالاكەت كرىزىسىغا دۇچ كەلتۈرىشى مۇمكىن دەپ قارىدى.

#بىلىمدان   #بىلىمزار