ئالەمنىڭ سىرتىدا » دېگەن نېمە ؟
ئەمەلىيەتتە ئالەمگە كەلسەك ، كۆپچىلىكنىڭ بىرىنچى ئويى ئالەمنىڭ چەكسىز چوڭ ئىكەنلىكىگە ئىشىنىمىز .
ئەمما ئالەمنىڭ چەكسىز چوڭ ئىكەنلىكى ياكى ئەمەسلىكى توغرىسىدا ئالىملارمۇ توغرا جاۋاب بەرمىدى ، پەقەت ئاددىي قىلىپ ئالەمنى چەكسىز چوڭ دېيىشكە بولىدۇ . ئاساسلىقسەۋەب كۆپچىلىكنىڭ بىلىدىغانلىقىغا ئىشىنىدۇكى ، ئۇ بولسىمۇ ھازىرقى ئىنسانلارنىڭ پەن - تېخنىكا سەۋىيەسىگە ئاساسەن ئالەمگە ئىچكىرىلەپ كىرەلمەيدۇ . لېكىن ئىنسانلار تەدرىجىي تەرەققىي قىلغان جانلىق ، گەرچە پەن - تېخنىكىنىڭ توسقۇنلۇقى تۈپەيلىدىن ، « ئالەمنىڭ سىرتىدا » نىڭ زادى نېمە ئىكەنلىكىنى ھەقىقىي چۈشەنگىلى بولمىسىمۇ ، لېكىن ، بىر قىسىم ئالىملار ۋە يۇلتۇزلار جىسىملىرىنىڭ تەتقىقاتىغا
ئاساسەن « ئالەمنىڭ سىرتىدا » نىڭ نېمە بولۇشى كېرەكلىكىنى تەسەۋۋۇر قىلىپ چىققان . ئەمدى بىز بىرلىكتە كۆرۈپ باقايلى
« ئالەمنىڭ سىرتىدا » دېگەن نېمە ؟
ئەمەلىيەتتە دەسلەپتە تەھرىر « ئالەمنىڭ سىرتى » دېگەن نېمە ؟ ئەمەلىيەتتە « ئالەمنىڭ سىرتىدا » دېگەن سۆز ئالەمنىڭ ئاخىرىدا ، باشقا نەرسىلەرنىڭ بار - يوقلۇقىدىن باشقا نەرسە ئەمەس . مەسىلەن ، چەت ئەلدىكى ئىتالىيەدىكى بىر ئاسترونومىيە تەتقىقاتىدىن بايقىلىشىچە ، ئالەمنىڭ سىرتىدا ھېچقانداق نەرسە يوق ئىكەن ، ئۇنىڭ ئۈستىگە ئالەمنىڭ چېتىدە يەنە « ئالەم تېمى » بار ئىكەن ! لېكىن ، بۇ « ئالەمنىڭ چېتى » توغرىسىدىكى تەسەۋۋۇرنى ئالىملار ئاۋاز قوشقاندىن كېيىن ئىنكار قىلدى .
« ئالەمنىڭ سىرتىدا » نىڭ زادى نېمە ئىكەنلىكى توغرىسىدا ، گەرچە نۇرغۇن تېما بولسىمۇ ، لېكىن ھېچقانداق تېمىنى ئىسپاتلىغىلى بولمايدۇ . ئۇنىڭ ئۈستىگە ھازىرقى پەن - تېخنىكا سەۋىيەسىگە نىسبەتەن ئېيتقاندا ، « ئالەمنىڭ سىرتى » نىڭ زادى نېمە ئىكەنلىكى ئېنىق ئەمەس ، ھازىرقى يەر شارىدىكى ئەڭ كۈچلۈك تېلېسكوپتىن پايدىلىنىلغان تەقدىردىمۇ ، يەنىلا پۈتكۈل ئالەمنى كۆرگىلى بولمايدۇ ، ئۇنىڭ ئۈستىگە بۇمۇ كىشىلەر چۈشىنىدىغان ئالەمنىڭ چەكسىز چوڭ تۈپ ئىكەنلىكىنى كەلتۈرۈپ چىقىرىدۇ . ئەمما « كائىناتتىن باشقا » نىڭ نۇرغۇن تېمىلىرىدا مۇنداق بىر تېما بار : « كائىناتتىن باشقا » يەنە بىر كائىناتمۇ بار ! ئەمما بۇ تېمىغا نىسبەتەن ئاۋاز قوشۇش ، كۆپ قىسىم كىشىلەرنىڭ مۇئەييەنلەشتۈرۈشىگە ئېرىشتى . ئەمدى بىز بىرلىكتە كۆرۈپ باقايلى .
ئەجەبا « ئالەمنىڭ سىرتىدا » راستتىنلا يەنە بىر ئالەم بارمۇ ؟
«ئالەمنىڭ سىرتىدا » نىڭ ھەقىقىي مەۋجۇت بولۇپ تۇرۇشى توغرىسىدا كۆپچىلىك ۋاقتىنچە بىر چەتكە قايرىپ قويماقچى بولدى . ئەمدى كىچىك تەھرىر ئالدى بىلەن كۆپچىلىككە ئوخشىشىپ كېتىدىغان بەزى ئىشلارنى سۆزلەپ بېرىدۇ ، ئۇنىڭ ئۈستىگە ئەڭ ئاخىرىدا « ئالەمنىڭ سىرتىدا » نىڭ باشقا بىر ئالەمنىڭ ھەقىقىي مەۋجۇت ياكى مەۋجۇت ئەمەسلىكى توغرىسىدا كۆپچىلىكنىڭ قانداق چۈشىنىشىگە باغلىق بولىدۇ .
ئىنسانلارنىڭ ئەقىل - پاراسىتى ئاستا - ئاستا ئۆسۈپ يېتىلىش جەريانىدا ، قۇرۇقلۇقنى بويسۇندۇرۇشتىن باشلاپ ئاستا - ئاستا ئاسمانغا ئۇچۇپ ، دېڭىزغا چوڭقۇر چۆكۈشكىچە . ئەڭ دەسلەپتە يەر شارى ئەڭ چوڭ دەپ قارىغاندىن كېيىن ، كائىناتقا كىرىپ ، يەر شارى بىلەن تەڭ كېلىدىغان ئاسمان جىسىملىرىنى بايقىغان ، ھەتتا يەر شارىدىنمۇ چوڭ ئاسمان جىسىملىرىنى بايقىغاندىن كېيىن ، ئىنسانلار ئالەمنىڭ شۇنچە كۆپ ئاسمان جىسىملىرىنى سىغدۇرالايدىغانلىقىنى ھېس قىلىشقا باشلىغان ، ئۇنداقتا ئۇ قانچىلىك چوڭلۇقتا بولۇشى كېرەك ؟
بۇ ۋاقىتتا ئىنسانلار ئۈزلۈكسىز ئويلىنىشقا ۋە گۇمانلىنىشقا باشلىدى ، بەزىلەر ئالەمنى چەكسىز چوڭ دەپ قارىدى ، يەنە بەزىلەر ئالەمنى « تۇخۇم » غا ئوخشاش دەپ قارىغان ، يەنە كۆپ قىسىم ئالىملار ۋە كىشىلەر « ئالەمدىن باشق ئالەم بار» دەپ قارىغان .
bilimdan#
bilimzar#
No comments:
Post a Comment